Przedmiotem opinii jest uchwała nr XV/13/2019 Rady Miejskiej w Starachowicach z 19 grudnia 2019 roku. Została ona przeanalizowana pod kątem spójności i przydatności jej zapisów do zamierzonego celu, czyli uregulowania zasad i warunków sytuowania obiektów małej architektury, tablic reklamowych i urządzeń reklamowych oraz ogrodzeń, ich gabarytów, standardów jakościowych oraz materiałów budowlanych, z jakich mogą być wykonane. Cel wprowadzenia uchwały został określony w samym jej tytule, a także w preambule w § 1 uchwały. Zgodnie z preambułą celem jest zachowanie ładu przestrzennego, ochrona tożsamości oraz poprawa wizerunku miasta Starachowice.
Rynek w Starachowicach, fot. Radek Kołakowski
Definicje nośników reklam i szyldów
Uchwała w odniesieniu do definicji ustawowych reklamy, tablicy reklamowej, urządzenia reklamowego i szyldu (zawartych w art. 2 pkt 16 a, pkt 16 b, pkt 16 c, 16 d ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym) zawiera próbę zdefiniowania poszczególnych rodzajów urządzeń reklamowych: banneru reklamowego, masztu flagowego, pylonu reklamowego, totemu reklamowego, bilbordu, tablicy kierunkowej, kasetonu reklamowego, imprezy i neonu.
Z definicji pylonu reklamowego zawartej w tzw. słowniczku uchwały (§ 2 ust. 1 uchwały) wynika wprost, że urządzenie takie ma służyć umieszczaniu na nim szyldów. Definicja pylonu reklamowego nie zawiera jednak maksymalnej wysokości tego typu urządzenia, co należy uznać za jej mankament. Wynika z niej także, że chodzi o urządzenie przeznaczone do umieszczania na nim kilku, a nawet kilkunastu szyldów, zlokalizowane bezpośrednio w pobliżu wjazdu na teren prowadzenia działalności gospodarczej lub przy wejściu do budynku. Jednocześnie w § 8 pkt 5 uchwały dopuszcza się jednak sytuowanie szyldów na wolnostojących nośnikach bezpośrednio przed głównym wejściem do budynku, w którym przedsiębiorca prowadzi działalność. Wolnostojący nośnik szyldu lub szyldów nie może przekraczać wymiarów 2,5 x 1,2 x 0,4 m, co sugeruje, że ma on mieć kształt prostokąta. Z kolei w § 8 uchwały, który zawiera kompleksową regulację dotyczącą szyldów, brak jest jakiegokolwiek odniesienia do pylonu reklamowego zdefiniowanego wcześniej jako nośnik szyldów. W praktyce może to doprowadzić do sytuacji, w której przy wejściu do budynku znajdować się będą zarówno pylony reklamowe, jak i inne wolnostojące prostokątne nośniki szyldów mieszczące się w określonych wymiarach.
Należy zauważyć, że w § 6, który ustala szczegółowe zasady dotyczące tablic i urządzeń niebędących szyldami, w pkt g) dopuszcza się pylony reklamowe o wysokości do 7 m. Umiejscowienie tego punktu w § 6 sugeruje, że pylony mają być nośnikami reklam, podczas z definicji pylonu reklamowego w § 2 ust. 1 uchwały wynika, że może on być wyłącznie nośnikiem szyldów. Zgodnie z § 6 jeden pylon może przypadać na jedną działalność, przy czym każdy podmiot prowadzący działalność może posiadać maks. dwa szyldy dla każdego rodzaju działalności, zgodnie z § 8 pkt 6. Takie sprzeczności na pewno nie będą sprzyjały ładowi przestrzennemu, w szczególności, że uchwała nie ogranicza liczby wolnostojących nośników szyldów (w kształcie prostokąta) przed budynkami.
Totem reklamowy w Starachowicach, fot. Radek Kołakowski
Wśród zawartych w uchwale definicji urządzeń reklamowych brakuje potykacza i stojaka na menu, mimo że § 5 ust 1 pkt a i b odnoszą się wprost do tego rodzaju urządzeń: regulują ich liczbę przed każdym z lokali w pierwszej strefie. Tym samym właściciele lokali sami mogą doprecyzować, czym są potykacz i menu oraz jakie mają być gabaryty tych nośników. Podobnie brak jest definicji przenośnych tablic i urządzeń reklamowych w formie stojaków reklamowych, o których mowa w § 7. Czy pod tym pojęciem należy rozumieć także potykacze i menu, czy może jeszcze inne rodzaje nośników reklamowych? Brak precyzji w tych kwestiach nie przysłuży się zachowaniu ładu wizualnego.
Wadą definicji billboardu jest z kolei sztywne określenie powierzchni ekspozycyjnej tego typu nośnika (0,8 x 1,25 m). Wskutek tak ujętej definicji potencjalny zakaz umiejscawiania billboardów mógłby okazać się iluzoryczny, ponieważ w praktyce wystarczy, że tablica reklamowa miałaby powierzchnię większą lub mniejszą, aby nie została uznana za billboard. Wydaje się, że cel uchwałodawcy był odmienny, choć uchwała nie zawiera żadnych regulacji dotyczących tak zdefiniowanego billboardu (bilbord nie pojawia się w uchwale ani razu poza słowniczkiem).
Zasady w poszczególnych strefach
W ustaleniach dotyczących pierwszej strefy uchwałodawca zabrania stosowania tablic reklamowych i urządzeń reklamowych z wyjątkiem potykaczy, stojaków typu menu, reklam na przystankach oraz reklam związanych z imprezami organizowanymi przez organy administracji samorządowej i rządowej, organizacje pożytku publicznego, fundacje i jednostki kulturalne, w tym reklam sponsorów (§ 5 ust. 1 pkt a i b omawianej uchwały). Jednocześnie uchwałodawca w żaden sposób nie ogranicza rodzaju, formy, wielkości tablic i urządzeń reklamowych związanych z imprezami czy też czasu ich ekspozycji. W efekcie istnieje wysokie ryzyko, że w strefie pierwszej, której krajobraz miał być, jak się wydaje, szczególnie chroniony, pojawi się natłok reklam, w tym także reklam sponsorów różnego rodzaju wydarzeń sportowych, rekreacyjnych, turystycznych i kulturalnych. Zauważyć wypada, że zgodnie z uchwałą reklamowane imprezy nie muszą mieć żadnego związku z miastem Starachowice.
W ustaleniach dla drugiej strefy (§ 5 ust. 2 uchwały) uchwała zakazuje rozpinania urządzeń reklamowych pomiędzy obiektami budowlanymi, roślinnością, ogrodzeniami, barierkami ochronnymi i ekranami akustycznymi. Brak zakazu umiejscawiania w tych miejscach tablic reklamowych może stworzyć pole do nadużyć. Podobnie, zakazuje się umieszczania urządzeń reklamowych na ogrodzeniach, cmentarzach, mostach, wiaduktach, kładkach, drzewach, latarniach, w pasie dzielącym jezdnie etc. (patrz § 5 ust. 2 pkt a-h). Nieporozumieniem jednak jest niewprowadzenie zakazu umieszczania w tych miejscach także tablic reklamowych, zwłaszcza że w drugiej strefie dopuszczalne jest stosowanie tablic i urządzeń reklamowych w rozmiarze małym, średnim i dużym to jest nawet powyżej 30 m2.
Istotną wadę uchwały stanowi zawarcie w § 11 pkt 7 odesłania do § 4 ust. 1 i sposobu oznaczenia stref cyfrą rzymską, ponieważ oznaczenie stref w § 4 ust. 1 nie zawiera żadnych cyfr rzymskich.
Podsumowanie
Na koniec warto zauważyć, że nie wprowadzono nakazu dostosowania istniejących obiektów małej architektury i ogrodzeń do zakazów, zasad i warunków zawartych w uchwale. Również istniejące w chwili wejścia w życie uchwały tablice i urządzenia reklamowe zrealizowane na podstawie pozwolenia na budowę bądź zgłoszenia nie muszą być dostosowane do uchwały.
Omawiana uchwała jest w wielu miejscach wewnętrznie sprzeczna, a zawarte w niej regulacje są niepełne i nieprecyzyjne. W związku z tym można powątpiewać, czy cel jej uchwalenia – zachowanie ładu przestrzennego, ochrona tożsamości oraz poprawa wizerunku miasta Starachowice – zostanie osiągnięty.
Anna Mrożewska – historyk i adwokat. Od 2010 roku członek Izby Adwokackiej w Warszawie, przedtem wieloletni pracownik merytoryczny w sądownictwie administracyjnym. Specjalizuje się między innymi w prawie cywilnym, administracyjnym i prawie nieruchomości. Od początku związana ze Stowarzyszeniem Miasto Moje A w Nim jako jeden z członków-założycieli. Współpracowała także np. z Watchdog Polska i Fundacją Acadamia Iuris (http://adwokatmrozewska.pl/).
Tekst powstał w ramach zadania „Monitoring wdrażania ustawy krajobrazowej, wzmocnienie potencjału organizacji i podniesienie kompetencji jej pracowników”. Sfinansowano przez Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego ze środków Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018 – 2030.
