Zgodnie z nowym brzmieniem art. 4 pkt 23 ustawy o drogach przez reklamę rozumiemy umieszczone w polu widzenia użytkownika drogi:
tablicę reklamową lub
urządzenie reklamowe w rozumieniu art. 2 pkt 16b i 16c ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, a także
każdy inny nośnik informacji wizualnej, wraz z jej elementami konstrukcyjnymi i zamocowaniami, niebędący znakiem drogowym, o którym mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 7 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym, ustawionym przez gminę znakiem informującym o obiektach zlokalizowanych przy drodze, w tym obiektach użyteczności publicznej, znakiem informującym o formie ochrony zabytków lub tablicą informacyjną o nazwie formy ochrony przyrody w rozumieniu art. 115 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody.
Przed wejściem w życie ustawy krajobrazowej podstawą do lokalizowania reklam w pasie drogowym była decyzja administracyjna wydawana przez właściwego zarządcę drogi. Podstawą wydawania tego rodzaju orzeczeń były przepisy ustawy Prawo o ruchu drogowym. Przykładowo, podstawę orzekania o odmowie lokalizacji reklam świetlnych organy przyjmowały art. 45 ust. 1 pkt 7 ustawy Prawo o ruchu drogowym, zgodnie z którym zabrania się umieszczania na drodze lub w jej pobliżu urządzeń wysyłających lub odbijających światło w sposób powodujący oślepienie albo wprowadzających w błąd uczestników ruchu. Wymagało to wykazania, że konkretna reklama zlokalizowana w konkretnym miejscu wprowadzi w błąd uczestników ruchu albo spowoduje ich oślepienie. Zatem podstawą wydania decyzji odmownej nie były względy ładu przestrzennego, a jedynie argumenty z dziedziny bezpieczeństwa ruchu.
Aktualnie, zasady lokalizowania reklam w pasie drogowym zostały uregulowane w art. 39 ustawy o drogach publicznych. Nowe brzmienie tego przepisu zakazuje umieszczania w pasie drogowym w szczególności reklam imitujących znaki i sygnały drogowe oraz urządzenia bezpieczeństwa ruchu drogowego. Zakazuje ono również umieszczenia w tym pasie reklam poza obszarem zabudowanym, z wyłączeniem parkingów i miejsc obsługi podróżnych.
Enumeratywne wymienienie przesłanek odmowy wydania zezwolenia na umieszczenie reklamy w pasie drogowym znaleźć można w art. 39 ust. 3 cyt. ustawy. Zarządca drogi będzie odmawiać wydania zezwolenia na umieszczenie w pasie drogowym reklam, jeżeli ich umieszczenie mogłoby:
powodować niszczenie lub uszkodzenie drogi i jej urządzeń,
zmniejszenie jej trwałości,
zagrażać bezpieczeństwu ruchu drogowego
oraz w przypadkach, gdy reklamy nie spełniają warunków, o których mowa w art. 42a ustawy o drogach publicznych (przepis ten odnosi się do reklam emitujących światło i widocznych z jezdni przez kierującego).
Zgodnie z ustawą krajobrazową niedopuszczalne jest lokalizowanie w pasie drogowym reklam świetlnych, które nie tylko dewastują przestrzeń miasta, lecz także po prostu oślepiają kierowców.
Zgodnie z art. 42a. ust. 1 ustawy o drogach publicznych, widoczna z jezdni przez kierującego pojazdem reklama emitująca światło, umieszczona w pasie drogowym lub w odległości od zewnętrznej krawędzi jezdni, o której mowa w art. 43 ust. 1 ustawy, musi spełniać określone ustawą wymagania. W przypadku reklam umożliwiających bieżącą zmianę informacji wizualnej:
niedopuszczalne jest wyświetlanie ruchomych obrazów;
niedopuszczalne jest stosowanie efektów wizualnych i przerw pomiędzy kolejno wyświetlanymi informacjami;
minimalny czas prezentacji informacji wizualnej musi być dłuższy niż 10 sekund.
Dodatkowo, dla wszystkich reklam emitujących światło, minister do spraw transportu określi w drodze rozporządzenia maksymalną luminację powierzchni informacji wizualnej umieszczonej na reklamie emitującej światło w ciągu dnia i w ciągu nocy, na terenie zabudowy i poza terenem zabudowy. Rozporządzenie jest opracowywane.
Czy istniejące reklamy trzeba dostosować do nowych przepisów?
Zgodnie z art. 11 ustawy krajobrazowej, podmiot, który umieścił tablicę reklamową lub urządzenie reklamowe niespełniające nowych wymogów określonych dla reklam emitujących światło, ma obowiązek dostosować je do nowych przepisów w terminie sześciu miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy krajobrazowej.
Specjalne uprawnienia w zakresie zezwoleń na sytuowania obiektów reklamowych w pobliżu drogi ustawodawca przyznał miastom na prawach powiatu. Miasta te zamiast wydawania zezwoleń, w uzasadnionych przypadkach będą mogły zawierać umowy partnerstwa publiczno-prywatnego, czyli cywilnoprawne umowy warunkujące dzierżawę lub najem takiego fragmentu pasa. Zgodnie z art. 22 ust. 2 c ustawy o drogach publicznych w granicach miast na prawach powiatu tablice reklamowe i urządzenia reklamowe mogą być umieszczane na gruntach w pasie drogowym, na podstawie odpłatnej umowy cywilnoprawnej w wypadkach uzasadnionych względami funkcjonalnymi, w szczególności wówczas, gdy takie tablice lub urządzenia są umieszczone na wiatach przystankowych lub obiektach małej architektury. W obecnie obowiązującym stanie prawnym w miastach na prawach powiatu przewidziano zatem cywilnoprawny tryb udostępniania pasa drogowego. Dzięki temu zarządca drogi będzie mógł świadomie określić zgodne z bezpieczeństwem ruchu i uwarunkowaniami urbanistycznymi warunki lokalizowania oraz parametry nośników reklamowych, a następnie rozpisać przetarg i wybrać najlepszą ofertę.
W przypadku zajęcia pasa drogowego bez zezwolenia zarządcy drogi lub niezgodnie z warunkami podanymi w tym zezwoleniu, albo bez zawarcia odpłatnej umowy cywilnoprawnej, lub niezgodnie z warunkami tej umowy, właściwy zarządca drogi orzeka, w drodze decyzji administracyjnej, o przywróceniu pasa drogowego do stanu poprzedniego (art. 36 ustawy i drogach publicznych). Przepisu tego nie stosuje się w przypadku zajęcia pasa drogowego bez zezwolenia zarządcy drogi lub niezgodnie z warunkami podanymi w tym zezwoleniu, wymagającego podjęcia przez właściwy organ nadzoru budowlanego decyzji o rozbiórce obiektu budowlanego.
Jakie są kary za umieszczenia reklamy w pasie drogowym?
Zgodnie z wprowadzonym ustawą krajobrazową do Kodeksu wykroczeń art. 63b, umieszczenie reklamy z naruszeniem warunków jej sytuowania określonych w art. 42a ustawy o drogach publicznych stanowić będzie wykroczenie zagrożone karą grzywny albo ograniczenia wolności. Karalne będzie także podżeganie i pomocnictwo do tego wykroczenia. Dodatkowo, w razie jego popełnienia można będzie orzec przepadek przedmiotów lub obowiązek przywrócenia do stanu poprzedniego. W praktyce oznacza to, że karze podlegać będą nie tylko osoby umieszczające reklamę z naruszeniem warunków jej usytuowania (np. pracownicy rozklejający reklamy na przystankach autobusowych) ale również ich zleceniodawcy.
